Imieniny: Roger, Serafin, Emil, Emilia, Judyta, Agata, Laura
<<< CIEKAWOSTKI
Zanim zatwierdzona została koncepcja budowy przyszłego miasta, do 1951 r. pierwsze bloki Nowej Huty realizowano na podstawie dokumentacji przedwojennego projektanta z Warszawy, Franciszka Adamskiego. Były to 2 i 3-piętrowe bloki ze skośnym dachem na os. A1 i A0, dziś noszących nazwy Wandy, Młodości i Na Skarpie.
Betonowy krzyż na skwerze w os. Szklane Domy przed tzw. "szwedzkim blokiem" stoi w miejscu gdzie dawniej stał krzyż drewniany - wówczas przy drodze z Bieńczyc do Mogiły. Jej przebieg jest bardzo czytelny na strych, załączonych mapach. Początek tej drogi można odnaleźć w miejscu dzisiejszej ul. Szybkiej, wychodzącej z ul. Fatimskiej, w Mogile natomiast dochodziła do tzw. drogi wojewódzkiej w okolicy cmentarza.
Budynki przy Placu Centralnym oraz obiekty Centrum Administracyjnego Huty im. T. Sendzimira, zaprojektowane przez Janusza Ingardena w stylu socrealizmu, nawiązują do form renesansowych i barokowych.
W 1954 r. kiedy budowa Nowej Huty była najważniejszą inwestycją planu 6-letniego, kombinat wznosiło ok. 27 tys. osób, natomiast dzielnicę mieszkaniową – ponad 9 tys. osób.
W 1951 r. kościół św. Bartłomieja w Mogile, obsługiwany przez Cystersów, ustanowiony został jako jedyna parafia dla nowopowstałych osiedli Nowej Huty.
Pierwsze osiedla nowohuckie budowane były według koncepcji tzw. "jednostki sąsiedzkiej" wymyślonej przez architektów amerykańskich. Polegała ona na tworzeniu kilkutysięcznych osiedli wyposażonych we wszystkie potrzebne obiekty socjalne: sklepy, punkty usługowe, szkoły, przedszkola, żłobki, świetlice, kino, zbiorowe garaże dla samochodów osobowych. W Nowej Hucie osiedla te wyposażone były też w bunkry przeciwatomowe.
Obecny, gotycki ołtarz z 1514 r., pochodzący ze Szczodrowa, ustawiony został w kościele Cystersów w Mogile już po II wojnie światowej. Poprzedni, dwukondygnacyjny ołtarz główny, pochodzący z okresu baroku, usunięto w czasie prowadzenia (w latach 1946 – 1949) konserwacji okien prezbiterium.
W czasie II wojny światowej na obszarze od klasztoru w Mogile do dzisiejszego Placu Centralnego znajdował się obóz pracy Baulager 15/XIV, w którym produkowane były elementy samolotów.
W 1941 r. w miejscu gdzie obecnie stoi Szpital im. Żeromskiego wydzielony był podobóz dla jeńców rosyjskich a w miejscu gdzie stoi budynek zamkniętego już kina Światowid był żeński podobóz dla Żydówek.
W 1912 r. wojskowe władze austriackie wykupiły 55 ha gruntów dominikańskich na wschód od koszarów ułańskich w Rakowicach, z przeznaczeniem na pole wzlotów powstającego krakowskiego lotniska. Rozbudowa lotniska rozpoczęła się w 1915 r. - powstają hangary stalowo-drewniane i nowe koszary.
18 lipca 1923 r. powstała Cywilna Stacja Lotnicza Kraków. Od 1924 r. rozpoczęła się wielka rozbudowa lotniska wchłaniającego grunty wsi Czyżyny.
W latach 90-tych XIX w. Austriacy wybudowali Kolej Kocmyrzowską, która docierała do granic Galicji (uruchomiona w 1899 r.). Trasa jej biegła z Krakowa przez Grzegórzki, Dąbie, Wieczystą, Czyżyny, Bieńczyce, Grębałów, Prusy do Kocmyrzowa.
Ogólnie uważa się, że na terenia Krakowa są 4 kopce. Ale jest jeszcze jeden, i to na terenie obecnej Nowej Huty – kopiec Arian w Łuczanowicach. W 1787 r. ówczesny właściciel tej wsi M. Żeleński założył cmentarz dysydencki usypując w centralnym miejscu kopiec z komorą grobową, w której złożył szczątki swoich przodków wyznania kalwińskiego. W latach 1591 do 1687 r. Łuczanowice były aktywnym ośrodkiem działalności braci polskich (Arian).
Do roku 1702, zarówno XIII wieczny kompleks klasztorno – kościelny jak i XV wieczny drewniany kościółek św. Bartłomieja, obwiedzione były wspólnym ceglanym murem, wokół którego rozlewały się wody Wisły, Dłubni oraz stawy rybne.
Na ścianie południowej klasztoru w Mogile znajduje się, widoczny z krużganków, najstarszy z zachowanych do dziś, zegar słoneczny w Krakowie. Pochodzi z XVI wieku. Pozostałe dwa, XVII wieczne, umieszczone są na ścianach Kościoła Mariackiego i klasztoru Sióstr Wizytek przy ul. Krowoderskiej.
/dopisane 19.04.2008: odnalazłem jeszcze jeden XVII w. zegar słoneczny w Krakowie. Znajduje się on na odnowionej elewacji bocznej kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny przy klasztorze O. Kamedułów na Bielanach./
Liczne zachowane freski w kościele i klasztorze mogilskim są dziełem jednego z cysterskich zakonników – Stanisława Samostrzelnika (zm. w 1541 r.). Ten wybitny malarz renesansowy był również iluminatorem modlitewnika króla Zygmunta Starego i królowej Bony, mszału biskupa Piotra Tomickiego i biskupa Erazma Ciołka i wielu innych dzieł.
Bibliotekę klasztorną w Mogile ufundował w 1538 r. Erazm Ciołek – opat mogilski. Najstarszy dokument w jej zbiorach pochodzi z 1220 r. Są tutaj też: dokument fundacyjny biskupa Iwona Odrowąża z 1222 r., ponad 250 rękopisów, ok. 240 inkunabułów i cymeliów i wiele innych dzieł.
Na przełomie XV i XVI w. na terenie Mogiły działała huta miedzi założona przez Jana Turzona. W Europie, tak nowoczesna huta była jeszcze tylko w Wenecji.
W XIV i XV w. Cystersi mieli własną hutę ołowiu i srebra a w XVI w. papiernię na Dłubni.
Pierwszy młyn nad Dłubnią w Krzesławicach zbudowany był już w 1391 r., drugi powstał w 1449 r. nad zachowaną do dziś Młynówką.
Najstarsze centrum osadnicze Bieńczyc usytuowane było przy skrzyżowaniu obecnych ulic Cienistej i Kaczeńcowej.
Pierwszym Polakiem, który objął stanowisko opata klasztoru cysterskiego w Mogile był w 1320 roku Stefan - rodem z Krakowa.
Historyczne centrum Mogiły, wynikające z lokacji na prawie niemieckim w 1294 r., znajdowało się w rejonie dzisiejszych ulic Bardosa, Powiatowej, Kępskiej, Kopaniec.
Pierwsze wzmianki o wsi Lubocza pochodzą z 1254 r. Do 1945 roku Lubocza była własnością krakowskich Norbertanek ze Zwierzyńca.
Pierwsze notowania dotyczące wsi Branice (wówczas Brtanicze) są z 1250 r. Do końca XVIII w. były własnością rodu Gryfitów-Branickich.
Przed 1228 r. rycerz Bożywoj podarował wieś Krzesławice klasztorowi Bożogrobów w Miechowie.
Pierwsza wzmianka o wsi Bieńczyce pochodzi z 1224 r. Była wówczas własnością kościoła Św. Michała na Skałce.
Kościół w Mogile konsekrował w 1266 r. biskup krakowski Jan Prandota w obecności księcia Bolesława Wstydliwego i jego małżonki świętej Kingi.
Zgodnie z ówczesnym zwyczajem, kościół Cystersów w Mogile zbudowany jest na planie krzyża łacińskiego i orientowany, t.zn. zwrócony ołtarzem ku wschodowi. Dawne antyfony adwentowe nazywają Chrystusa "Wschodem" a więc modląc się w kościele zwracano się ku "Wschodowi" czyli Chrystusowi.
Cystersi przyczynili się znacznie do rozwoju architektury – m.in. wprowadzili cegłę jako podstawowy budulec.
Cegłę na budowę klasztoru i kościoła w Mogile wyrabiano z gliny wydobywanej w pobliskich Zesławicach i Bieńczycach.
Cystersi do Mogiły zostali przeniesieni przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża w 1222 r. z opactwa w Kacicach koło Słomnik.
Najsatrsze zapisy dotyczące Mogiły pochodzą z 1222 r. – "Mogila sive Tumba" i z 1291 r. "Monasterii in Clara Tumba, quod vulgariter Mogyla appelatur" (łac. Clara Tumba – jasna , sławna Mogiła).
W 1217 r. Leszek Biały podarował klasztorowi Bożogrobców w Miechowie karczmę w miejscu zwanym Cyrino (obecne Czyżyny). Od 1222 r. wieś podlegała parafii Cystersów w Mogile.
W XII w. wieś Grębałów stanowiła uposażenie klasztoru Cystersów w Jędrzejowie. Pierwsze wzmianki o Grębałowie (wówczas Grambalow) pojawiają się w dokumentach datowanych na lata 1166-67 i 1210.
W centrum Ruszczy znaleziono ślady osady ziemiankowej z X – XIII w. Najstarsze zapisy w których pojawia się Ruszcza pochodzą z 1222 r. (wówczas Ruscha).
Legendę o Wandzie po raz pierwszy spisał, w XIII wieku, Wincenty Kadłubek – cysterski kronikarz. Jednak dopiero w XV wieku Jan Długosz, przedstawiając legendę o Wandzie, opowiada o jej samobójczej śmierci w nurtach Wisły i księciu Rydygierze.
Stojąc 1 listopada wieczorem na Kopcu Wandy, możemy zaobserwować słońce zachodzące tego dnia dokładnie nad Kopcem Krakusa. Podobnie, stojąc na Kopcu Krakusa 1 maja rano zaobserwujemy, że słońce wzejdzie dokładnie nad Kopcem Wandy. Wskazywałoby to na celtyckie pochodzenie obu kopców gdyż 1 maja i 1 listopada są świętami celtyckimi. Datowałoby to ich wiek na ok. 2000 lat (inne źródła podają, że Celtowie dotarli w rejon Małopolski pod koniec IV w. n.e.).


: Reklama : Patronat : Autorzy : Copyright 2004 - 2009 © NHMZ : v3.3 :